^Back To Top

Pułkownik Stanisław Oziewicz (1880 – 1934)

Czwarty syn Adolfa i Emilii z d. Szklennik. Ukończył wyższą oficerską szkołę wojskową w Petersburgu. Po studiach w ramach obowiązkowej służby w armii carskiej brał udział razem z braćmi w wojnie rosyjsko-japońskiej do Mandżurii – jak najdalej od Polski. Nie został tam, ale z bratem Władysławem wrócił na Litwę.
Brał udział w walkach I wojny światowej jako oficer armii carskiej w randze kapitana. Ciężko ranny w brzuch dostał się do niewoli pruskiej. W celi więziennej operował go współwięzień – polski lekarz wojskowy - chirurg, używając do tego kuchennego noża. Uratował mu życie. W momencie odzyskania niepodległości, gdy powstawała armia polska, przeszedł pod dowództwo Marszałka Józefa Piłsudskiego. Został podniesiony do rangi pułkownika. W obronie Wilna w czasie wojny z bolszewikami w 1920 roku dowodził pułkiem piechoty wileńskiej. Brał udział w Bitwie Warszawskiej (Cud nad Wisłą). Jego 28 Pułk Strzelców Kaniowskich z miejscowości Nieporęt atakował w kierunku na Wólkę Radzymińską i Mokre, które zdobył w południe 16 sierpnia 1920. Za wyjątkowe bohaterstwo i męstwo w tej wojnie został odznaczony srebrnym Orderem Wojennym Virtuti Militari nr 3/50.
Był zastępcą dowódcy Chełmińskiego 66 Pułku Piechoty. Chełmno leżało wówczas po polskiej stronie granicy z Prusami i było siedzibą diecezji chełmińskiej (obecnie Pelplińska). Następnie był dowódcą 28 Pułku Piechoty w Łodzi, a później dowodził 86 Pułkiem Piechoty Strzelców Kaniowskich w Pińsku.
W roku 1922 w wieku 42 lat ożenił się ze Stanisławą Palaczyńską (miała 19 lat). Różnica wieku wynosiła 23 lata. Małżeństwo było zaaranżowane na prośbę matki Heleny z Estków Palaczyńskiej przez bp. Kazimierza Michalkiewicza (w owym czasie administratora apostolskiego archidiecezji wileńskiej, później sufragana Wilna), który był jej bliskim kuzynem. Ślub odbył się w Kaplicy św. Kazimierza w Wilnie. Mieli dwoje dzieci: Reginę (1924) i Kazimierza (1926), którzy urodzili się w Chełmnie. Następnie mieszkali w Wilnie na Antokolu w pobliżu kościoła św. Piotra i Pawła. Dzisiaj w tym odrestaurowanym budynku mieści się mennica państwowa.
Sytuacja polityczna w Polsce zaczęła być bardzo trudna. Piłsudski tracił władzę na rzecz parlamentaryzmu, czego nie akceptował. Ostatecznie 26 maja 1926 roku doszło do tzw. Przewrotu Majowego. Piłsudski zażądał pełnej lojalności od swoich współpracowników, zwłaszcza starych legionistów. Wszyscy wojskowi o wysokiej randze stanęli przed dramatycznym wyborem: przestrzegać przysięgi wojskowej i Konstytucji Marcowej Rzeczypospolitej Polskiej czy dochować wierności Piłsudskiemu. Podczas zamachu w Warszawie w bratobójczej walce zginęło 215 żołnierzy i 164 cywilów, a ok. 1000 osób zostało rannych. Z pomocą Piłsudskiemu do Warszawy przybyły trzy pułki piechoty z Litwy, ale nie było wśród nich 86 Pułku Strzelców Kaniowskich, którym dowodził płk. Stanisław Oziewicz. Miał odwagę sprzeciwić się Piłsudskiemu w imię obrony demokracji polskiej. Płk. Stanisław Oziewicz został zdymisjonowany i zmuszony do przejścia na wcześniejszą wojskową emeryturę. Zginął tragicznie w 1934 roku.